Sarajewo

 W ramach uzupełnień na blogu publikuje zdjęcia z wyjazdu - zima 2012/2013

Jadąc do Sarajewa miałem przed oczami zdjęcia z czasów wojny w Jugosławii. Wydaje się, jakby zdarzyło się to w innej epoce, a przecież  minęło zaledwie 20 lat. Byłem wtedy w liceum i chyba nie bardzo rozumiałem, co się dzieje na południu Europy. Pamiętałem teledysk U2 „Miss Sarajewo”, ujęcia ludzi kryjących się na alei snajperów. To wszystko wydawało się nierealne, odległe.

Sarajewo zaskoczyło mnie pięknym starym miastem. Prawie zupełnie pozbawionym zniszczonych budynków. Meczety, sklepiki z ręcznie wyrabianymi metalowymi naczyniami. Uroczę kawiarenki, restauracyjki i punkty gdzie można kupić i zjeść lokalne wypieki – burki.

To tu, na rogu ulicy przy moście, 26 czerwca 1914 r. serbski nacjonalista, Gavrilo Princip, dokonał zamachu na austriackiego następcę tronu, arcyksięcia Ferdynanda. Wydarzenie to uznaje się za bezpośrednią przyczynę wybuchu I wojny światowej.

Kawałek dalej muzułmański cmentarz, na wielu grobach widać daty śmierci z początku lat '90. Tu pierwszy raz natknąłem się na ślad ostatniej wojny. 

Szwendając się po mieście trafiamy na podwórko z budynkiem o bardzo dziwnej architekturze. To, co na początku niedostrzegalne, teraz staje się coraz wyraźniejsze. Wszędzie ślady po kulach, nawet w windzie, którą wjechaliśmy na ostatnie piętro, by zobaczyć widok miasta. Zdaję sobie sprawę, że zupełnie nie mam pojęcia, czym było życie w oblężonym mieście.

Natrafiamy na kolejne budynki z coraz bardziej widocznymi śladami wojny. Stoją samotnie pośród innych całkowicie odnowionych. Obok sklepy, pędzący gdzieś ludzie. Nieme pomniki tamtego czasu.

Na przedmieściach odnajdujemy bardzo widoczne ślady ostrzałów z czasów wojny. Tu widać, jak pociski spadające z pobliskich wzgórz dosięgały najwyższych kondygnacji budynków. Miasto robi się coraz bardziej przygnębiające. Budynki mają rany, które nie chcą się zagoić.

Docieramy na rogatki miasta do bardzo szczególnego muzeum. To jedno z nielicznych miejsc celowo zachowanych w niezmienionej formie od czasów wojny. Tu, pod domem rozpoczynał się 800 metrowy tunel, którym przemycano do oblężonego miasta żywność, leki, broń. Tędy również wielu Sarajewian uciekło z oblężenia. Tunel został wydrążony pod płytą lotniska, czyli jedynym obszarem w pierścieniu otaczającym miasto, które nie zostało zajęte przez Serbów. W tamtym czasie lotnisko było obszarem kontrolowanym przez ONZ, które jednak nie potrafiło w żaden sposób ochronić mieszkańców Sarajewa.

Największe wrażenie zrobił na mnie film, który można obejrzeć w piwnicy domu, zaraz obok wejścia do tunelu. Dokument pokazujący sceny z czasów wojny. Nic się nie zmieniło, dom wyglądał tak samo, pod ostrzałem wybiegali z niego mężczyźni z bronią. Wszystko sprawiało wrażenie, jakby kręcone było najdalej w zeszłym roku. A dziś jedynie krzaki odrosły i jakaś dziwna cisza panuje dookoła. To uczucie, kiedy myślisz, że wojna rozgrywała się tu właściwie wczoraj.

Wracając do hotelu mijaliśmy budynek muzeum narodowego z wielkim napisem „Muzeum jest zamknięte” i drzwiami symbolicznie zabitymi deskami. W Bośni zamyka się muzea, ponieważ rząd nie ma pieniędzy na utrzymywanie takich obiektów. Ludzie nie mają pracy, a gospodarka nie podniosła się z gruzów po wojnie. Trudna sytuacja polityczna nie pomaga.

Wieczorem ruszyliśmy na miasto, urokliwe uliczki starówki. Minarety świecą w śnieżnym pejzażu.

 

Wybraliśmy się do paru klubów, ludzie bawili się jak szaleni. Totalnie mnie to zaskoczyło. Trafiliśmy przypadkiem na koncert S.A.R.S., popularnego serbskiego zespołu. Na sali miałem wrażenie, że nikt nie pamięta o wojnie, nie myśli o tym, kto jest Serbem, a kto Bośniakiem i po której stronie walczył. Wszyscy znali na pamięć teksty, śpiewali wspólnie, bawili się. Zrozumiałem, że może i miasto ma na sobie masę ran, ale młodzi ludzie nie chcą o tym myśleć. Liczy się tu i teraz, bawmy się. Film nagrałem telefonem, więc jakość słaba, ale oddaje atmosferę tamtego koncertu.

Samolot unosi się ponad miastem, obserwuję wzgórza z których prowadzono ostrzał. Gdzieś w dole zostają obiekty olimpijskie z 1984 roku... zupełnie zapomniane, zniszczone i czekające na jakiś lepszy los, tak jak całe to miasto.